FAKIR MISKIN

Dalam kamus, kata “FAKIR” bererti orang yang serba kekurangan. Sementara itu, kata “miskin” bererti keadaan seseorang yang tidak berharta benda atau kekurang harta benda (berpendapatan rendah). Dalam bahasa asalnya (Arab), kata “miskin” diambil daripada kata sakana yang bererti diam atau tenang; sedangkan kata “fakir” yang berasal daripada kata al-faqr, pada mulanya bererti tulang punggung. Fakir bererti orang yang patah tulang punggungnya, yang bermaksud bahawa bebannya sedemikian berat sehingga “mematahkan” tulang punggungnya. Dala al-Quran kata “al-faqr” disebut sebanyak 12 kali dan kata “miskin” disebut sebanyak 25 kali. Satu kali kedua-duanya disebut serentak (QS.9:60). Hal ini menunjukkan bahawa miskin adalah sebahagian daripada fakir atau orang miskin pada hakikatnya adalah juga fakir, tetapi memiliki ciri tersendiri.

MEMBANTU ORANG MISKIN

Setiap orang Islam wajib turut sama mengatasi kemiskinan. Memberi perhatian kepada orang miskin merupakan sebahagian daripada kehidupan beragama. Apabila tidak melakukannya, maka orang tersebut dapat dikategorikan sebagai pendusta agama. Allah S.W.T. berfirman, “Tahukah engkau akan orang yang mendustakan agama (meliputi hari pembalasan)? Orang itu ialah yang menindas dan berlaku zalim kepada anak yatim; Dan ia tidak menggalakkan untuk memberi makanan yang berhak diterima oleh orang miskin” (Q.107:1-3). Membantu orang miskin, selain merupakan tanggungjawab sosial bagi orang yang mampu, misalnya melalui zakat dan sedekah, juga merupakan tanggungjawab agama. Memberi nafkah orang yang tidak mampu merupakan ciri orang yang bertaqwa untuk mencari keredaan dan kedudukan mulia di sisi Allah S.W.T.

BATASAN FAKIR MISKIN

Di kalangan ulama fikah, ada perbezaan pendapat tentang batasan fakir dan miskin. Menurut Imam Abu Hanifah (699-767), fakir ialah orang yang memiliki harta kurang daripada satu nisab (jumlah minimum harta yang harus dizakatkan) atau mempunyai harta satu nisab atau lebih tetapi habis digunakan untuk keperluan hidupnya. Menurut Imam Syafie (767-820), fakir ialah orang yang tidak mempunyai harta dan usaha, atau mempunyai harta dan usaha tetapi kurang daripada setengah keperluan hidupnya dan tidak ada orang yang menanggung perbelanjaan hidupnya. Kata “miskin” juga mempunyai pelbagai erti. Menurut Imam Abu Hanifah dan Malik, orang miskin ialah yang memiliki harta setengah daripada keperluan hidupnya atau lebih tetapi tidak mencukupi.

PEMBASMIAN KEMISKINAN

Dalam usaha membasmi kemiskinan, Islam menganjurkan banyak cara yang dapat dibahagikan kepada tiga. Pertama ialah kewajipan individu yang tergambar dalam kewajipan bekerja dan berusaha. Dalam banyak ayat al-Quran (Q.2:198; 4:100; 62:10; 94:8), umat Islam diperintahkan untuk bekerja dan seseorang yang bekerja adalah mulia. Segala bentuk pekerjaan yang halal dipuji dalam al-Quran, sedangkan pengangguran dikecam. Kedua ialah kewajipan orang lain melalui jaminan sosial dalam bentuk zakat, sedekah dan lain-lain. Selain itu, Islam juga mengkhususkan orang miskin sebagai penerima balasan atas kesalahan yang dilakukan oleh umat Islam. Balasan terhadap kes pelanggaran sumpah, tidak berpuasa Ramadan dang pelanggaran ihram atau kewajipan haji dapat dilakukan dengan memberi pertolongan kepada mereka. ketiga ialah kewajipan pemerintah. Pemerintah wajib memenuhi keperluan warganya melalui sumber dana yang sah.

• Memberi sedekah. Al-Quran dan hadis tidak menetapkan angka tertentu sebagai ukuran kemiskinan, namun menetapkan bahawa setiap orang fakir atau miskin harus dibantu.
• Fakir miskin ialah orang yang pertama daripada lapan golongan penerima zakat (surah at-taubah ayat 60). Orang fakir dan miskin ialah anggota masyarakat yang paling berhak menerima zakat.
• Perkampungan di tepi sungai. Penduduk kawasan ini digolongkan sebagai warga miskin yang memerlukan perhatian daripada semua pihak, termasuk pemerintah.

Oleh : Nadia Sulaiman